MS- DOS SYSTEM Komutları

MS-DOS Microsoft – Disk Opertaion Sistemkelimelerinin bas harflerinden
olusmustur. Mikrobilgisayarlarin görevini yerine getirmesini saglayan
isletim programidir.

Aklimiza program deyince ilk gelen Fortrant, Pascal, Excel, Word, Basic
gibi yüksek düzeyli programlarin çalismasi için Mikrosoft firmasinin
üretmis oldugu COMMAND.COM dosyalariyla birlikte çalisan bilgisayar ilk
açildiginda BIP sesiyle açilarak IO.SYS, BIOS.SYS, HIMEM.SYS dosyalari
ile birlikte çalisan ve C sürücüsü karsimiza çiktiginda bilgisayarin
isleme hazir oldugunu gösterir.

HARDDISK :Üzerine kayit yapilabilen ve silinen birden fazla disklerin
tek bir disk üzerine toplanmasina ve bu disk üzerinden bilgileri
saklamak ve silmek için kullanilan bir tür aygittir. Bunlar kendi
arasinda; [C:\>, D:\>, E:\> ] seklinde isim alirlar.

DISKDRIVER :Girilen bilgileri belli basli küçük çaplara ayirt ederek bu
ayirt ettigi çaplar üzerinde hem kayit islemi yapilabilen hem de kayit
iptali yapabilen hem de kayit iptali yapabilen bir tür aygittir. Bunlar
çaplarina göre 4’e ayrilirlar.

1. 360’lik sürücüler : 360 bin harf alir.

2. 720’lik sürücüler : 720 bin harf alir.

3. 1.44’lük sürücüler : 1 milyon 144 bin harf alir.

4. CD-ROM sürücüleri : 650 milyon harf alir.

BASLICA DOS KOMUTLARI :

DATE : Makinanin sistem tarihini ekranda göstermeyi saglar.

TIME :Bilgisayarin sistem saatini ekranda göstermeyi saglar.

VER :Bilgisayarin DOS Isletim Sisteminin versiyon numarasini gösterir.

VOL : Bilgisayarin etiket seri numarasini ekranda gösterir.

LABEL :Diskete etiket ismi vermeyi saglar.

Not : Disket etiket ismi verilirken 11 karakteri geçmeyecek sekilde etiket ismi verilmelidir. 11 Karakteri geçerse yazmaz.

DIR : Hafizada kayitli olan programi ekrana listeler.

DIR/P :Hafizada kayitli olan programi sayfa sayfa ekrana listeler.

DIR/W : Hafizada kayitli olan programi yan yana ekrana listeler.

C:\>DIR *.BAS : C sürücüsünde bulunan bas harfi ne olursa olsun uzanti ismi BAS olanlari ekranda listelemeyi saglar.

C:\>DIR OSMAN.EXE : C sürücüsünde bulunan OSMAN.EXE dosyasini ekranda göstermeyi saglar.

A:\>DIR ?a*.* : A sürücüsünde bulunan birinci harfi ne olursa olsun
ikinci harfi a ile baslayan uzanti ismi ne olursa olsun ekranda
listeler.

A:\>DIR b*.TXT : A sürücüsünde bulunan bas harfi b ile baslayan uzanti ismi TXT ile biten tüm dosyalari ekranda listeler.

COPY : Bilgileri bir yerden baska bir yere kopyalamak amaciyla kullanilir.

C:\>Copy *.* A: = C sürücüsünde bulunan dosyalari A’ya kopyalar.

B:\>Copy Ceylan.DAT C: = B sürücüsünde bulunan Ceylan.DAT dosyalarini C’ye kopyalar.

A:\>Copy AH *.* C: = A sürücüsünde bulunan bas harfi AH olan tüm dosyalari C’ye kopyalar.

A:\>Copy b? kle.* C: = A sürücüsünde bulunan birinci harfi b olan
ikinci harfi ne olursa olsun kle ile biten tüm dosyalari C’ye kopyalar.

A:\>Copy *.* C:\OYUN = A sürücünde bulunan tüm dosyalari c sürücüsündeki oyun directörünün içine kopyalar.

C:\>Copy *.* A:\OTO\ARABA = C sürücüsünde bulunan tüm dosyalari A
sürücüsünde bulunan oto dayrektörünün içindeki araba dayrektörünün
içine kopyalar.

RENAME (REN) =Dosyalarin isimlerini degistirmek için kullanilir.

A:\>REN Rukiye.DAT Altin.DAT : A sürücüsünde bulunan Rukiye.DAT dosyasini Altin.DAT olarak degistirir.

C:\>REN Ahmet.BAT Ali.SYS : A sürücüsünde bulunan Ahmet.BAT dosyasini Ali.SYS olarak degistirir.

B:\>REN Okul.SYS Kurs.DAT : B sürücüsünde bulunan Okul.SYS dosyasini Kurs.DAT olarak degistirir.

MOVE (TASIMA) = Dosyalari bir yerden baska bir yere tasimak için kullanilir.

Açiklama : Bu tasima isleminde dosyalari bir yerden silerek baska bir yere kopyalar.

Örnek : A:\>Move *.* C: : A sürücüsündeki bütün dosyalari C’ye tasir.

B:\>Move Aynur.DAT C:\Mario = B sürücüsündeki AYNUR.DAT dosyasini C sürücüsündeki MARIO dayrektörünün içine tasir.

C:\>Move *.TXT A:\Oda\Ders = C sürücüsünde bulunan dosyanin ismi ne
olursa olsun uzanti ismi TXT olan A sürücüsünde Oda dayrektörünün
içerisindeki Ders dayrektörüne tasir.

DEL (SILME) =Dosyalari silmek için kullanilir.

A:\>Del *.* : A sürücüsündeki tüm dosyalari siler.

A:\>Del AY*.* : A sürücüsündeki dosyanin ismi AY ile baslayan uzanti ismi ne olursa olsun siler.

DELTREE = Dayrektörleri ve dizinleri silmek için kullanilir.

B:\>DELTREE TUBA: B sürücüsündeki TUBA dayrektörünü siler.

A:\>DELTREE *.*/P : A sürücüsündeki bulunan tüm dayrektörleri tek tek sorarak siler. (Yes, No) Yes=Siler, No=Silmez.

FORMAT = Yeni alinmis bir disket makinaya tanitmak amaciyla kullanilir.

C:\>FORMAT A: = C’den A’ya düz format atmak amaciyla kullanilir.

C:\>FORMAT A:\S = C’den A’ya sistem format atmak amaciyla kullanilir. Sistem formati atarken COMMAN.COM dosyasini yükler.

C:\>FORMAT A:/Q = C’den A’ya hizli format atmak amaciyla kullanilir.

C:\>FORMAT A:/U = C’den A’ya Unformat atmak amaciyla kullanilir.

Açiklama : Un formatla atilan bir disk yanlislikla format çekildiginde kurtarilamaz.

UNFORMAT = Yanlislikla formatlanmis diski kurtarir.

UNDELETE =Yanlislikla silinmis dosyalari kurtarir.

NDD (Norton Diskdoctor) = Diskte bulunan bozuk sektörler, düzeltmek için kullanilir.

CHKDSK /F =Bozuk sektörleri düzeltir. Düzeltemedigini diskin sonuna atar.

CHKDSK /V = Bozuk sektörleri düzeltir. Dosyalari ekranda gösterir.

DAYREKTÖR OLUSTURMA =

MD :Dayrektör ve dizin olusturur. C:\>MD MERT

CD :Dayrektör içine girer. C:\>CD MERT

CD.. : Dayrektör disina çikar. C:\>MERT>CD..

RD :Bos dayrektör siler. C:\>RD MERT

ÖRNEK :Disketinizde kendi adinizda bir dayrektör olusturup bu dayrektör içine C’de bulunan ÇANTA.EXE dosyasini kopyalayiniz.

A:\>MD LEVENT

A:\>CD LEVENT

A:\>LEVENT>C:

C:\>Copy Çanta.EXE A:

ÖRNEK : C:\>C’de kendi adinizda bir dayrektör olusturup bu
dayrektörün içine A:\>’da bulunan Mario.EXE dosyasini kopyalayiniz.

Cevap :C:\>Md Levent

C:\>Cd Levent

C:\>Levent>A:\>Copy Mario.EXE C:

ÖRNEK :C sürücüsünde Aynur adi altinda bir dayrektör olusturup bu
dayrektörün içine A:\>’da bulunan Mario.EXE dosyasini kopyalayiniz.

Cevap : C:\>Md Esma DAYREKTÖR (Dizin) :

C:\>Cd Esma Tüm dosyalari bir tek isim adi

C:\>Esma>Md Yildiz altinda toplamaya denir.

C:\>Esma>Cd Yildiz

C:\>Esma>Yildiz>A:

A:\>Cd Oto

A:\>Oto\Copy *.* C:

Örnek : C’de bulunan tüm dosyalari A’nin içindeki Mete dayrektörünün içine tasiyiniz.

Cevap : C:\>Move *.* A.\Mete

Örnek : Disketinizde kendi adinizda bir dayrektör olusturup bu
dayrektör içine MANA adi altinda dayrektör olusturup bu dayrektör içine
C’de bulunan tüm dosyalari tasiyiniz?

Cevap : A:\>Md TUBA

A:\>Cd TUBA

A:\>TUBA>MD MANA

A:\>TUBA>CD MANA

A:\>TUBA>MANA>C:

C:\>Move *.* A:

CD\ : Tamamen çikar.

DISKCOPY :Disketten diskete kopyalama islemi yapar.

Açiklama :Kopyalama islemi yaparken kaynak disketteki bilgiler hedef
diskete kopyalanirken hedef disketteki bilgiler tamamen silinir.

XCOPY :Dosyalari ve dizinleri bir yerden baska bir yere kopyalamak amaciyla kullanilir.

ÖRNEK: A:\>XCOPY A: C:

TREE :Dayrektörleri ekranda göstermek amaciyla kullanilir.

Örnek :C:\>TREE

EMM386 :

Cihaz sürücüsünün bellege yüklenmesini saglar. Bellekte olusan hatalari
daha fazla artmamasi otomatikmen kilitler ve su mesaji verir.

Emm386 driver not installed

(Emm386 cihaz sürücüsü yüklenemiyor.)

MEM :

Ana bellek hakkinda bilgi vermeyi saglar.

ATTRIB :

Dosyalarin özelliklerini degistirmek amaciyla kullanilir.


Parametreleri :

ATTRIB +H = Dosyalari gizlemek amaciyla kullanilir.

ATTRIB -H = Dosyalari gizlemek amaciyla kullanilir.

ATTRIB +S = Sistem dosyalarini gizlemek amaciyla kullanilir.

ATTRIB -S = Gizli sistem dosyalarini açmak amaciyla kullanilir.

ATTRIB +R = Sadece okunabilen dosyalari listeler.

ATTRIB -R = +R ile gizlenmis dosyalari açmak için kullanilir.

Örnek : C:\>ATTRIB *.* +H

C’de bulunan tüm dosyalari gizler.

Örnek : C:\>ATTRIB *.EXE +H

C’de bulunan uzanti ismi EXE olan dosyalari gizler.

Örnek : A:\>ATTRIB B*.* +H

A’da bulunan bas harfi B olan tüm dosyalari gizler.

Örnek : C:\>ATTRIB *.* +S

C’de bulunan sistem dosyalarini gizler.

Örnek : B:\>ATTRIB *.* +R

B’de bulunan dosyalari gizlemek amaciyla kullanilir. Üzerine yazim yazilamaz.

Örnek :A:\>ATTRIB *.* +A

A’da bulunan tüm arsiv dosyalarini gizler.

BACKUP = Dosyalari yedeklemek amaciyla kullanilir.

Açiklama = Yedekleme islemi yapilirken uzanti ismi 001 seklinde uzanti ismi alirlar.


Örnek : C:\>Backup *.* A:/S

C’de bulunan tüm dosyalari tüm dosyalari alt dizinleriyle birlikte A’ya yedekler.

RESTORE = Backup’la yedeklenmis olan dosyalari açar.

PKZIP = Dosyaları sıkıstırmak amacıyla kullanılır.

Örnek : C:\>Pkzip A:Ahmet.ZIP

C’de bulunan tüm dosyalari Ahmet.ZIP adi altinda A’ya sýkýstýrýr.

PKUNZIP = Pkzip sıkıstırılmıs dosyaları açar.

Örnek :C:\>Pkunzip Ahmet.ZIP C:

Ahmet.ZIP dosyasini C’ye açar.

DEFRAG = Dosyalari düzenlemek amaciyla kullanilir.

Örnek : C:\>Defrag A:

A’nin içindeki dosyalari düzenler.

ARJ = Dosyalari sýkýstýrmak ve açmak amaciyla kullanilir.

Örnek : C:\>ARJ A A:MEVSIM.ARJ

C’de bulunan tüm dosyalari A’da bulunan MEVSIM.ARJ olarak sýkýstýrýr.

Örnek : C:\>PW>ARJ A B:Windows.ARJ

C’de bulunan PW dayrektörü içindeki tüm dosyalari B’nin içine Windows
.ARJ adi altinda sýkýstýrýr.

Örnek : A:\>ARJ X Mehmet.ARJ C:

A’da bulunan MEHMEt.ARJ dosyasini C’ye açar.

Örnek : C:\>PW12>ARJ x MELIKE.ARJ A:\OYUN\RAYMAN

C’de PW12 dayrektörü içindeki MELIKE.ARJ dosyasini A’da oyun dayrektörü içindeki RAYMAN dayrektörünün içine açar.

Örnek : Disketinizde TÜRKIYE adi altinda bir dayrektör olusturup bu
dayrektörün içine ILLER dayrektörü olusturup ILLER dayrektörünün içine
de C’de bulunan ILÇELER dayrektörünün içindeki KAZA.EXE dosyasini
kopyalayiniz.

Cevap : A:\>MD TÜRKIYE

A:\>CD TÜRKIYE

A:\>TÜRKIYE>MD ILLER

A:\>TÜRKIYE>CD ILLER

A:\>TÜRKIYE>ILLER>C:

C:\>CD ILÇELER

C:\>ILÇELER>COPY KAZA.EXE A:

Örnek :C’den A’ya tüm dosyalari MAHMUT.ARJ adi altinda hataistiriniz.

C:\>ARJ A A:MAHMUT.ARJ

YÜKSEK DÜZEYDE PROGRAMLAMA DILLERININ TANIMI

PW : Fikra, makale, yüksek düzeyli kurumlar arasinda yazisma amaciyla kullanilan yazim editörüdür.

EDIT : Fikra, makale, dosyalarin içerigini görmek amaciyla kullanilan yazim editörüdür.

WINWORD : PW programi ve Write programinin gelistirilmis hali olup fikra, makale, gazete, günlük yazismalarda kullanilir.

Word programinda yazilan yazilarin üzerinde büyüklük, küçüklük yapilarak tablo çizdirilebilir.

EXCEL : Belli basli hücrelerden olusan ve bu hücreler üzerinde
degihatalik yapmayi saglayan penceredir. Günlük hayatta tüm hesaplama
islemlerinin bu programdan yapilarak grafiksel çizimleri dogrudan
alinabilir.

POWERPOINT : Belli basli grafik çizimlerinin yapildigi editördür. Bu
grafik çizimleri üzerinde video klipleri, ses klipleri eklenebilir.

FILE MAKER (EFMARO) : Windows 95 alti yüksek düzeyli programlama dillerinin yapildigi editördür.

Bu program Dbase, Quatro , Clipper programlarinin gelistirilmis halidir.

MS-DOS HATA MESAJLARI

Yazici, disk disket sürücüsü gibi donanima bilgi giris çikislarda
verilen hata mesajlari ve bizim hataya vermemiz gereken karsiliklar
anlatilmistir.

Herhangi bir hata mesajinda;

A (ABORT) tusuna basarsaniz sistem programi iptal eder.

R tusuna basarsaniz islem tekrarlanir.

F tusuna basarsaniz sistem hatayi atlar ve programa devam eder.

F tusuna basarsaniz islem sona erer. (Islem yapilan sürücü adi sorularak) DOS’a dönülür.

1. Mesaj : Non-System disk or disk error

Replace and dtrike any key when ready

Anlami : Sürücüde bulunan diskette bilgisayara isletim sistemini yükleyen programlari yok.

2. Mesaj : Genreal filure error reading drive A/B

Abort, Retry, Ignore, Fail

Anlami : Sürücüde takili disket formatsiz veya sürücüye uyumsuz

3. Mesaj : Write fault error writing device PRN

Abort, Retry, Ignore, Fail

Anlami : Yazici kapali

4. Mesaj : Disk boot failure

Anlami : Disk isletim sistemini okuyamiyor.

5. Mesaj : Directory already exists

Anlami : MD komutuyla yeni directory açilmak isteniyor. Ancak bu isimde directory var.

6. Mesaj : Disk fuul (disket dolu)

Anlami : Disk veya disket tamamen dolu

7. Mesaj : Error in EXE file

Anlami : Makine diline çevrilmis programda hata var.

8. Mesaj : Warning ! Diskette is out of sequence

Replace then diskette or continue

Strike any key when ready

Anlami : Restore.COM komutu kullanildiginda sürücüye takilan disketler sira takip etmedi.

9. Mesaj : Invalid directory

Anlami : Geçersiz direktory

10. Mesaj : Incorrect DOS versiyon

Anlami : Sistemde yüklü DOS versiyonunu kullaniniz.

11. Mesaj : Format failure

Anlami : Formatlama islemi hatali

12. Mesaj : Invalid drive specification

Anlami : Istenilen sürücü adi geçersiz.

13. Mesaj : Program too big to fit in memory

Anlami : Yazilan program hacmi ana bellegi asiyor.

14. Mesaj : File not found

Anlami : Dosya bulunamadi.

15. Mesaj : Invalid parameter

Anlami : Geçersiz parametre

16. Mesaj : Too many parameters

Anlami : Karmahata parametre kullanildi.

17. Mesaj : Write protect error

Anlami : Disket korumaya alinmis.

18. Mesaj : Next without for (forsuz next)

Anlami : For-Next çevriminde FOR deyimi kullanmamistir. Program NEXT
deyiminin eslesecegi bir FOR deyimine sahip olacak sekilde düzeltilmesi
gerekir.

19. Mesaj : Syntak error (Söz dizimi hatasi)

Anlami : Yazilan bir programda yazilimlarin düzensiz yazildigi halde hata verir.

20. Mesaj : Return without gosub (Gosub’suz return)

Anlami : Alt program GOSUB kullanilmadan çalismistir. Programin alt
program içine girmesini bir STOP veya END deyimi birakmak suretiyle
önlemelisiniz.

21. Mesaj : Out of Data (Verinin disinda)

Anlami : Bir READ deyimi DATA deyimleri içindeki verilerden daha fazlasini okumaya çalismaktadir.

DATA deyimleri içinde programdaki bütün READ deyimleri için yeteri kadar degismezler olacak sekilde programinizi düzeltiniz.

22. Mesaj : Illegal Function Call (Geçersiz Islev Çagrisi)

Anlami : Sayisal veya d.k. fonksiyonlarda görülen negatif parametre disina tasma veya asiri büyüklükteki bir alt simge.

* SQR fonksiyonunda negatif bir parametre kullanilmis

* GET veya PUT (file) üzerinde eksi bir kayit numarasi

* Bir isleve veya deyime uygun olmayan parametre

* Korunmus bir BASIC programini listelemeye veya kayit etmeye çalismak.

* Mevcut olmayan satir numaralarini yok etmeye çalismak.

* LOG fonksiyonunda sifir veya negatif bir parametre kullanilmis.

23. Mesaj : Overflow (Tasma)

Anlami : Hesaplanan sayi BASIC sinirlarini asmis.

24. Mesaj : Out of Memory (Bellegin disinda)

Anlami : Program çok büyüktür. Döngüler, alt programlar çok fazla ve
ifadeler çok karmahatatir. Bellek kapasitesi yeterli gelmiyor.

25. Mesaj : Undefined Line Number (Tanimlanmamis satir numarasi)

Anlami : Program içinde mevcut olmayan bir satir, bir komut veya deyime
ilgi verilmistir. Programiniz içindeki satir numaralarini kontrol
ediniz ve dogru satir numarasi kullaniniz.

25. Mesaj : Subscript out of range (indis tanimlanan degerin disina çikiyor)

Anlami : Dizileri kullanirken adres belirten indis degerlerinin dizininin tanimlanan boyutunu asmasi halinde olusur.

26. Mesaj : Duplicate definition (Iki kez tanimlama)

Anlami : Ayni dizi iki DIM deyimleri içinde tanimlanmistir.

Program, 0 dizi için tesis edilmis olan 10’luk varsayilan boyuttan sonra bir DIM deyimi ile karsilastirmistir.

27. Mesaj : Division by zero (Sifira bölme)

Anlami : Sifira bölme islemi ortaya çikmistir. Program çalismaya devam edecegi için düzeltmeye gerek yoktur.

28. Mesaj : Illegal direct (Geçersiz direct )

Anlami : Direct durumda (DEF FN gibi) geçersiz olan Direct durum içinde
bir deyimi giris yapmaya çalismissinizdir. Bu deyimin bir program
satiri parçasi olarak girilmesi gerekir.

29. Mesaj : Type mismatch (Tip eslesmesi)

Anlami : Sayisal bir degiskene karakter atanmasi sirasinda olusur.

30. Mesaj : Out of String space (Katar alani kalmamis)

Anlami : BASIC bellegi bitirinceye kadar dinamik olarak katar alani
ayirir. Bu iletinin anlami katar degiskenlerinin BASIC’i bellek
alaninin temizlenmesinden sonra geriye kaln serbest bellek miktarini
asmasina sebep olmasi demektir.

31. Mesaj : String too long (Katar çok uzun)

Anlami : 255 karakterden daha uzun bir katar yaratmaya çalismissinizdir. Onu daha kisa katarlara bölünüz.

32. Mesaj : String fomula too complex (Katar formülü çok karmahata)

Anlami : Hesaplanacak ifade çok uzun veya karmahata. Bu durumda hesaplama daha küçük bölümlere ayrismadir.

33. Mesaj : Con’t continue (Devam edemez)

Anlami : Bir hata sebebiyle durmustur.

Bir ara sirasinda degistirilmistir.

Mevcut degildir.

Program yüklenmis olmasina dikkat ediniz ve çalistirmak için RUN ediniz.

34. Mesaj : RESUME Without ERROR

Anlami : Resume kullanilmis hata kontrol komutu kullanilmamis.

35. Mesaj : Missing Operand (Ekhata Islem Ögesi)

Anlami : Hesaplanacak ifadede aritmetik operatör mevcut degildir.

36. Mesaj : Line buffer overflow (Satir ara bellegi tasmistir.)

Anlami : satir üzerinde birkaç deyim varsa baska satira kaydirin.

37. Mesaj : Device foult (Sürücü hatasi)

Anlami : Yanlis birim tanimi yapilmistir.

38. Mesaj : FOR Without NEXT (NEXT’siz FOR)

Anlami : FOR-NEXT çevriminde NEXT kullanilmamistir.

Bir NEXT deyimi içerecek sekilde programi düzeltiniz.

39. Mesaj : Out of paper (Kagit bitmis)

Anlami : Yazicinin kagidinin bitmis olmasi veya yazicinin çalismamistir.

40. Mesaj : Whize without wend (Wend’siz whize)

Anlami : While deyiminde wend deyimi kullanmaya çalisiniz.

41. Mesaj : Field owerlow (Alan tasmasi)

Anlami : Dogrudan erisimli bir kütügün FIELD degiskenlerinin toplam uzunlugu belirtilen kayit uzunlugundan fazla.

OPEN deyimi ve FIELD deyiminin birbirinin karsiligi olduguna emin olunuz.

42. Mesaj : Bad file number (Geçersiz kütük numarasi)

Anlami : Kullanilmak istenen kütügün açilmis olduguna ve kütük
numarasinin dogru olarak girilmis olduguna emin olunuz. Geçersiz olup
olmadigini kontrol ediniz.

43. Mesaj : File not found (Kütük bulunamadi)

Anlami : Belirtilen bir sürücü içindeki disk üzerinde mevcut olmayan
bir kütüge basvur yapan LOAD, KILL NAME, FILES veya OPEN deyimlerinden
bir kullanilmistir.

44. Mesaj : Bad file mode (Geçersiz kütük durumu)

Anlami : PUT veya GET deyimini sirali bir kütük veya kapali bir kütükle
kullanmaya çalismissinizdir veya OPEN deyimini INPUT, OUTPUT, APPEND
veya rastgele (RANDOM) yerine bir kütük durumu ile yapmaya
çalismissizindir.

OPEN deyiminin dogru sekilde girildigine ve yapildigina emin olunuz. GET ve PUT bir rastgele kütügü gerektirir.

45. Mesaj : File alrady open (kütük halen açiktir)

Anlami : OPEN deyimini düzenli kullanip kapattiktan sonra KILL komutu kullanilir.

46. Mesaj : Device I/O Error (Cihaz I/O hatasi)

Anlami : Cihazin I/O çalismasinda meydana gelen bir hatadir. DOS kendisini bu hatadan kurtaramaz.

47. Mesaj : Disk not ready (Disk hazir degil)

Anlami : Disket sürücüsü kapisi açiktir, kapatilmalidir.

48. Mesaj : Path not found (yol bulunmamistir)

Anlami : Bir OPEN, MKDIR, CHDIR veya RMDIR çalismasi sirasinda DOS
belirtilen tarz da yolu bulamamistir. Yani; belirtilen PATH bulunamadi.


VIRÜS

1. Tanimi : Yazilim programlarinda bulunabilen bulasma islemi sirasi
baska programlara kendini kopyalama yapan ve genellikle bozucu etkileri
olan yazilimlardir. Virüsler bilgisayara neyi nasil yazacagini söyleyen
komutlar dizisidir. ASSENBLY dilinde yazilirlar. Isletim sisteminde
destekledigi bütün isleri yapabilir ve bozabilirler.

2. Çesitleri :

Boot Sectör Virüsü : Bilgisayar sisteminin yüklenebilmesi için sabit
disk veya bir RAM’a ihtiyaç vardir. Ana sistem disketleri özellikle
boot edilebilir. Disketler olarak düsünülebilir. Bilgisayari boot etmek
olarak tarif edilebilir.

Program Virüsleri : En yaygin virüs tipleridir. Bilgisayar boot sectör
virüsü gibi ayni yolla bulasirlar. Uzantisi EXE veya COM gibi
çalistirilabilir. Iyi tasarlanmis olanlari çok hizli hareket ederek
bütün sistemi ele geçirebilirler. Böylece programlari çalismaz hale
getirirler. En yaygin olanlari Istanbul CCC, Trakia 1070, One – Walf,
vb....

Kendini Dosyaya Ekleyen Virüsler :Bu virüsler önce kendilerinin hedef
seçtigi dosyanin sonuna eklerler. Dosyanin basinda da degihatalik
yaparak dosyadan önce kendilerini RAM hafizaya atar ve sonradan
çalisir. Her programa bulasirlar ve dosyanin uzunlugu artar.

Dosyayi Tekrar Yazan Virüsler :Bu virüsler kendilerini dosyanin sonuna
eklemezler. Virüslerin uzunlugu kaç bayt ise dosyanin basindan o kadar
baytlik bilgi silerek kendini kopyalar. Artik dosyanin çalismasi
imkansizdir. Bu tür virüsler dogrudan silinmezler. Tek yol virüslerin
bulastigi dosyalari silmek yerine yeni dosya açmak.

3. Virüslere Karsi Yapilacak Islemler :

Bu koruma islemleri herhangi bir disk veya CD’ye bilgisayara
yerlestirmeden önce F-PROT veya benzeri virüs temizleme kurulumuyla
tamamen kontrol edilmelidir. Önce temiz bir system disketi olusturup
onunla bilgisayari açtiktan sonra baska temiz bir diskette olan virüs
tarama programi ile (örnegin F-PROT gibi) hardisk temizlenir. Eger
virüs diskette ise hardiskte bulunan virüs tarama programi ile arama
yapilir. Her temizleme isleminden sonra bilgisayar yeniden açip
kapatilir.

Virüs tanima programlarindan birisi AUTOEXEC.BAT dosyasina yazilarak
açilista bilgisayara yüklenmesi gerekir. Böylece bir disketten program
çalistirilacagi zaman ekrana uyari mesaji gelir.

Kopya program yerine orijinal programdan iyi bir yedekleme yapilmalidir.

Temizleme Islemleri :

Sistemde herhangi bir virüs uyarisiyla karsilasildiginda ilk olarak
yapilacak islem daha önceden hazirlanmis temiz bir sistem disketi
tekrar açilarak anti virüs programlariyla harddisk taranarak virüs
temizleme islemi yapilir. Bu islemden sonra bilgisayari açip kapatmak
gerekir.

Uzantilarina Göre Dosya Isimleri :

DAT = Girilen kisilerin isimlerini tutmak için kullanilan dosyadir. (BAS)

DBF = Veri girisi (veri kütükleri) anlaminda kullanilir. Bu bölümde
(adi soyadi, ev tel, is tel, adres) seklinde verileri hafizada tutar.
(DBASE)

COB = Ticari paket programlarin yazildigi bölümdür. Bu bölüm Cobol diliyle yazildigi için uzanti ismi COB olarak almistir.

XLS = Excel programinda yazilan dosyalar kaydedildiginde uzanti ismi XLS olarak kayit yapar.

DOC = Winword’te yazilan dosyalari uzanti ismi DOC seklinde kayit yapar.

PPT = Power point’te yazilan dosyalari uzanti ismi PPT olarak alirlar.

BMP = Paint bölümünde çizilen resimleri kaydedilirken uzanti ismi BMP olarak alirlar.

BAT = Toplu islem dosyasi olup birden fazla dosyalari ayni anda çalistirmak mümkündür.


*MS-DOS KOMUTLARI

Dos komutlari iç ve dis komutlar olmak üzere ikiye ayrilir.

a. IÇ KOMUTLAR :

Bu iç komutlar COMMAND.COM dosyasi tarafindan çalistirililar. Eger Command.Com dosyasi olmazsa bu komutlar çalismaz.

1. CLS : Ekrani temizler.

Örnek: C:\CLS yazip enter’e basiniz. Dos ekraniniz temizlenir.

2. DATE : Sistem tarihini görüntüler veya ayarlar.

Örnek: C:\>DATE

date geçerli tarih 11/12/2000

Yeni tarihi girin.

3. TIME : Sistem saatini görüntüler veya ayarlar.

Örnek: C:\>TIME

Time geçerli saat 09:54:05,65 Yeni saati girin.

4. VER : Bilgisayarin versiyon numarasini görüntüler.

Örnek:C:\VER yazip enter’e basinca;

C:\>Windows 98 [sürüm 4.00 1111]

5. VOL : Bilgisayarin etiketi ve seri numarasini görüntüler.

Örnek:C:\VOL yazip enter’e basinca;

C sürücüsündeki birim SERDAR

Birim seri numarasi 051A-10AC

6. DIR : Disk veya disketteki dosyalari ve dizinleri görüntüler.

Örnek:C:\DIR C:\>dir .exe C:\>DIR serdar*.*

Parametreleri:

1. dir/p : Dosya ve dizinlerin listesini sayfa sayfa verir.

2. dir/w : Dosya ve dizinlerin listesini yan yana verir.

3. dir/s : Iç içe olan tüm dosyalari dizinleriyle gösterir.

4. dir/ar : Sadece okunur (saltokunur) dosyalari listeler.

5. dir/ah : Sadece gizli dosyalarin listesini verir.

6. dir/ad : Sadece dizinlerin listesini alir.

Örnekler:Dir/p dir/ar dir/ad dir/w dir/s

7. TYPE : Metin dosyalarinin içerigini görüntüler.

ÖRN: c:\>type autoexec.bat

8. PROMPT : Sistem isaretini degistirir.

Örnek: PROMPT SERDAR $p$g yazip enter’e basarsaniz eger;

Serdar c:\> seklinde olacaktir. Tekrar C:\> haline getirmek için;

C:\>PROMPT $p$g yazmaniz yeterli olacaktir.

9. REN (Rename) : Dosya ismini degistirir.

C:\>ren horoz.exe tavuk.exe

Sonra dir yazip baktiginizda horoz.exe dosyasi tavuk.exe olarak degisir.

Uzanti adlari degistirilmez. Eger degistirilirse çalismayabilir.

10 DEL Dosya silen komuttur.

C:\>DEL serdar.bat a:\>del okul.exe

*/ÖNEMLI NOT: Size yabanci gelen ve bilmediginiz dosyalari kesinlikle
silmeyiniz. Çünkü; sildiginiz bir dosya windows’un ya da kullandiginiz
bir programin bir dosyasi olabilir. Silerken iyi düsünün, son
kararinizdan sonra siliniz. (Eminmisiniz?) J

11. COPY Bir veya daha fazla dosyayi baska bir konuma kopyalar. Kopyalama islemine

"NEREDEN – NEYI – NE OLARAK " sorulari cevaplanmalidir.

1. C:\>copy *.bat a: (C sürücüsündeki uzantisi BAT olan dosyalari A sürücüsüne kopayalar.)

2. A:\>copy *.* c:\serdar (Disketteki bulunan bütün dosyalari C sürücüsünde bulunan SERDAR dizininin içine kopyalar.)

3. c:\>copy ay*.* a: (C sürücüsündeki bulunan ay ile baslayan dosyalari diskete kopyalar.

12. DIZIN KAVRAMI :

a) MD : Bos ve yeni bir dizin olusturur.

Örnek: c:\>md tavuk (yazip enter’e basin. Sonra Dir ile listesine bakin

TAVUK <DIR> seklinde gözükecktir.

b) CD : Var olan dizin içine girer.

Örnek: c:\>cd tavuk (yazip enter’e basin. Tavuk dizinin içine girersiniz.)

C sürücüsü C:\TAVUK> seklinde olur.

Sizde bilgisayardaki var olan dizinlere CD ile girip DIR yazip içinde hangi dosyalar olduguna bakabilirsiniz.

c) CD.. Var olan dizinden çikar.

Örnek: C:\TAVUK>CD.. yazip enter’e basin. C:\> seklinde olacaktir.

d) RD : Bos olan dizini siler.

Örnek : C:\> rd tavuk (Sadce içi bos olan dizini siler)

b. DIS KOMUTLAR :

Bu komutlar C:\WINDOWS\COMMAND dizininin içinde bulunur.

1. MEM : Bilgisayarin RAM bellegi hakkinda bilgi verir. Kaç RAM oldugunu gösterir.

Örnek: C:\>MEM yazip enter’e basmaniz yeterli olacaktir.

2. LABEL : Sürücümüzün etiket adini degistirmemizi saglar.

Örnek: C:\>LABEL

Etiket adini girin (11 karakter)?

Ya da kisayoldan C:\>LABEL MEHMET

A:\>LABEL MEHMET yazarsaniz, disketinize DIR ile baktiginizda birim etiket adi MEHMET olarak degisecektir.

3. CHKDSK : Disk veya disketi kontrol eder ve rapor verir.

Örnek: C:\>CHKDSK C: C:\>CHKDSK A:

4. SCANDISK : Disk ve disketin yüzeyinde, dosyalarda ve klasörlerde hata incelemesi yapar ve sorunlari giderir.

NOT: Genelde Windows düzgün olarak kapatilmadigi zaman makineyi tekrar
açtiginizda kendisi otomatik olarak devreye girer ve hatalari düzeltir.

Örnek: C:\>SCANDISK C: C:\>SCANDISK A:

5. SYS : MSDOS sistem dosyalarini bir diskete kopyalar. Bilgisayr açilmadigi zaman bu disketle açabiliriz.

Örnek C:\> SYS A: A:\>SYS C:

system aktarildi.

(IO.SYS, MSDOS.SYS ve COMMAND.COM dosyalarini kopyalar)

(io.sys ve msdos.sys dosyalari gizlidir.)

NOT: Bilgisayarda baslangiç disketi olusturmak isterseniz eger. Windows
baslangiç disketi olusturmanizi tavsiye ederim. (Adres:
Baslat-Ayarlar-Denetim Masasi-Program Ekle/Kaldir- Baslangiç Disketi)

6. ATTRIB :Dosya niteliklerini degistirir.

+R : Dosyalari salt okunur (silinemez) yapar.

+H : Dosyalari gizli (görünmez) yapar.

+S : Dosyalari sistem özelligi verir.

+A : Dosyalari salt okunur (silinemez) yapar.

Örnekler: C:\>attrib +h serdar.bat (serdar.bat dosyasini gizler)

C:\>attrib -h serdar.bat (serdar.bat dosyasini gizlilik özelligini kaldirir.)

C:\>attrib +r serdar.bat (serdar.bat dosyasini salt okunur yapar.)

C:\>attrib -r serdar.bat (serdar.bat dosyasinin salt okunur özelligini kaldirir.)

Bu sekilde de yapabilirsiniz: c:\attrib +r +s serdar.doc

7. FORMAT : Yeni alinmis ve kullanilmis disk veya disketi bilgisayarin
kullanacagi biçime getirilmesini saglar. Dolu disketleri bosaltir.

*/ÖNEMLI: Format atilacak disket veya harddisk’te ki bilgilerin bir
yedegini mutlaka alin. Çünkü içindeki bilgiler tamamen silinecektir.

PARAMETRELERİ:

/S : Sistem dosyalarini da transfer eder.

/Q : Hizli (quick) formatlama yapar.

Örnekler: FORMAT A: (Diskete tam bir format atar.)

FORMAT A:/Q/S (Diskete hizli ve sistem formati atar.)

8. MOVE : Dosyalari tasimak veya dizin adlarini degistirmek için kullanilir.

Örnekler: C:\>move serdar.bat a:\yardim

(C sürücüsündeki SERDAR.BAT dosyasini disketteki YARDIM dizinin içine tasir.)

A:\>move hesap.xls c:\ (A sürücüsündeki (disketteki) HESAP.XLS dosyasini

C sürücüsüne tasir.)

9. XCOPY : Dosyalari ve dizinleri alt dizinleri ile birlikte kopyalar.

Örnek: C:\>xcopy C:\>maas\*.* 9; a:\maas

(C sürücüsündeki MAAS dizinini içindeki doyalarla beraber A sürücüsüne
MAAS dizini açarak kopyalar.) diZin mi ? Dosya mi? diye sorarsa Z
harfine basrak dizini seçin. Kabul etmezse D harfine basiniz.)

10. DELTREE : Dizinleri ve alt dizinleri içindeki dosyalarla birlikte siler.

Örnek: A:\>DELTREE OKUL

Eminmisiniz? (E/H) diye soracaktir.

(A sürücüsündeki OKUL dizinini içindeki doyalarla beraber siler)

11. DOSKEY : Klavye yön ok tuslarina yazilan komutlari yükler.

Örnek: C:\>DOSKEY

doskey yüklendi yazacaktir.(Son yazdiginiz komutlari asagi ve yukari yön ok tuslariyla görebilirsiniz.)

12. DISKCOPY : Disketten diskete kopyalama islemi yapar.

Örnek: C:\>DISKCOPY A: A:

Önce Kaynak disketi yerlestirin. Okuma bitince sizden Hedef disketi
istediginde bos olan ikinci disketi takip islemin bitmesini bekleyiniz.
Sonuçta bir disketin içindeki bilgiler aynen diger disketede aktarilmis
olacaktir.

AUTOEXEC.BAT DOSYASI

Bilgisayar açilirken çalismasiniz istedigimiz program satirlarinin
bulundugu bir kelime islemcidir. Içinde degihatalik yapmak veya yeni
bri satir ilave etmek için EDIT kelime islemci ile girilir.

C:\> EDIT AUTOEXEC.BAT

Örnek bir autoexec.bat dosyasi

Eger ki TURKKEYS.COM dosyasini yükleyip sag taraftaki nokta isaretinin
çalismasini istiyorsak eger; önce TURKKEYS dosyasinin bilgisayar da
yüklü olmasi gerekir.

Adresinide ögrendigimiz zaman artik is satiri yazmaya gelecektir.

Adresini ögrenmek için windows’ta BASLAT-BUL-DOSYALAR VE KLASÖRLER’den
AD bölümüne TURKKEYS yazip SIMDI BUL dememiz yeterli olacaktir. Sonuçta
diyelim ki UTIL dizinin içinde bulundu.

C:\> EDIT AUTOEXEC.BAT

Autoexec.bat dosyasina su sekilde yazmamiz gerekir.

C:\UTIL\TURKKEYS /2

Sonra bu dosyayi kaydetmemiz gerekecektir. Alt-D tuslarina basip KAYDET seçenegi seçilmelidir.

Son olarak bilgisayari tekrar kapatip açtigimizda turkkeys.com dosyasi yüklenmis olacaktir.

CONFIG.SYS DOSYASI

Eger dosyalariniz veya programlariniz çalismiyor ise;

C:\> EDIT CONFIG.SYS

Bu dosyanin içine

BUFFERS=50

FILES=50

Komutlarini yazip kaydederseniz eger dosyalari çalistirabilirsiniz.